Latincesi

Hastalık Tanımı

Hastalık etmeni Plum pox virüsüdür. Yalnız canlı odunsu ve otsu bitki hücrelerinde yaşar ve çoğalabilir. Bunun dışında vektör ve bitki özsuyunda enfeksiyon yeteneğini kısa bir süre muhafaza edebilir. Konukçuda sistemiktir. Doğada yaprak biti vektörlerle yayılır. En önemlileri, Phorodon pruni , Brach-ycadus helichrysi, B. cardiu, Myzus persicae, dır. Aphis craccivora ' nin da sharka virüsünü naklettiği tespit edilmiştir. Sharka virüsü her türlü vegetatif aksamla (aşı kalemi, göz, çelik, kabuk) bulaşık çöğür, kök kaynaşması ile nakil olur. Virüsün tohumla geçmesi olasılığı da vardır.

Yaşayış

Hastalığın en önemli konukçuları olan erik, kayısı ve şeftalide belirtiler genel olarak yaprak ve meyvede görülür. Erik ve kayısılarda yaprak belirtilen, sarı leke, band, halka şeklindedir.Şeftalilerde yaprak belirtileri damarlar boyunca renk açılması, sarı lekeler ve yaprakta deformasyon şeklinde görülür. Belirtiler ilkbaharda, ilk yapraklanma devresinde görülebilir. Kayısı ve eriklerde bütün bir vegetasyon yaprak belirtileri görülebilir, bilhassa ağacın gölge ve serin olan iç kısımlarında, genç sürgünlerde belirgindir. Meyve belirtileri; erikte özellikle mürdüm eriğinde nokta ve bantlar veya halka şeklinde çöküntüler olum devresine yakın meydana gelir. Meyve kesitinde, bu çökmüş yerlerin koyu kahverengi, lastik gibi ve çekirdeğe yapışık olduğu görülür. Çekirdekte meyvedeki belirtinin adeta iz düşümü meydana gelir. Bunlar koyu renkli nokta, halka ve bandlar şeklindedir. Kayısıda genel olarak meyvede deformasyon, halka ve bandlar görülür. Çekirdekte belirtiler çok belirgindir. Şeftalide meyve kayısıya benzer belirti gösterir. Meyve dökümü her üç türde meyve olumundan evvel görülür, oldukça önemlidir. Genel olarak yaşlı ağaçlarda yaprak belirtileri güç tespit edilebilir. Ağır bir budamadan sonra gelen sürgünlerde belirtiler tam olarak görülebilir. Hastalık belirtisi gösteren meyveler ticari değerini tamamen kaybeder. Çünkü meyve tatsız, kuru ve kauçuk gibi bir hal alır. Kurutmalık ve reçellik olarak değeri yoktur. Eriğin alkol sanayinde kullanıldığı Balkan ülkelerinde, bu hastalık nedeniyle sanayi değeri kalmayan geniş erik plantasyonları imha edilmiştir. Ülkemizde yetiştirilen reçellik imrahor kayısı çeşidi ile Köstendil mürdüm eriği çeşidi hastalığa karşı çok duyarlıdır. Hastalığa yakalanmış bu çeşitlerde meyve, yaprak ve çekirdekte belirti görülür. Bu çeşitler ekonomik olarak değerlerini tamamen kaybeder.

Kültürel Önlemler

Virüsün enfeksiyon kaynaklarının ortadan kaldırılması en etkin önlemdir. Bunun için en başta fidanlıkların kontrol altına alınması gereklidir. Fidanlıklarda çöğür fidan ve aşı materyalinin alındığı damızlık ağaçlar her yıl kontrol edilmeli ve hastalık belirtisi gösteren fertler derhal imha edilmelidir. Belirti göstermeyen yaşlı ağaçlarda bir dalda ağır budama yapılmalı, bu şekilde hastalığın bir maskeleme durumu olup olmadığı kontrol edilmelidir. Ayrıca damızlık ağaçlardan her yıl alınacak gözlerin endikatör olan GF 305 (şeftali), İmrahor (kayısı) ve Köstendil (erik) üzerine aşı yapılarak sağlık durumunun kontrolü yapılmalıdır. Bundan başka Türkiye çapında yapılacak sürveylerle hastalığın kontrolü yapılmalı ve hasta ağaçların imhası sağlanmalıdır. Bu arada virüse duyarlı yabani formlar (çakal eriği gibi) imha edilmelidir. Orman ve tarlalarda bulunan bu formlar doğal infeksiyon kaynağı olabilirler. Ayrıca vektör ve virüsün konukçusu sistemik belirti gösteren olan otsu bitkilerde dikkate alınmalıdır. Hastalığa dayanıklı çeşitlerin yetiştirilmesi, bunların anaç olarak kullanılması hastalıktan korunma tedbirleri arasındadır. Hasta ve hasta şüphesi olan ağaçlardan hiçbir üretim materyali (aşı kalemi, göz, çekirdek) alınmamalıdır. İç ve dış karantina, korunma tedbirleri arasındadır.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama Zamanı