Latincesi

Hastalık Tanımı

Ergin 10-12 mm boyunda, sarı kırmızımsı renkli, sırtı kuvvetli bombelidir. Antenleri 11 segmentli olup ilk 6 segment sarı diğerleri siyahtır. Göğsünde böbrek veya V şeklinde siyah büyük bir leke, yanlarında da küçük siyah lekeler bulunur. Sertleşmiş olan üst kanatların üzerinde 5 bir tarafta 5 diğer tarafta olmak üzere 10 tane uzunlamasına siyah renkli bant vardır. Üst kanatların altında ince, şeffaf damarlı bir çift pembe alt kanat bulunur ki bu ancak böcek uçarken görülür. Patates böceğinin yumurtası koyu san renkli ve oval şeklinde olup 1 - 2 mm uzunluğundadır. Yumurtalarını genellikle gruplar halinde veya bazen tek tek bırakırlar. Bir kümede genellikle 2-57 adet yumurta bulunur. Patates böceği larvası yumurtadan ilk çıktığı zaman 4 - 5 mm boyunda olup olgunlaşınca 11-13 mm'ye ulaşır. Olgun larva kambur duruşlu başı koyu kahverengi olup vücudu portakal sarısı rengindedir. Vücut halkalarının her iki yanında ikişer sıra halinde siyah leke bulunur. Patates böceği pupası 10-11 mm uzunluğunda turuncu renklidir. Serbest pupa olup antenleri ve facet gözleri belirlidir. Toprakta bulunur. Patates böceği kışı toprağın 5 - 30 cm derinliğinde geçirir. İlkbahar da toprağın 10 cm derinliğindeki sıcaklık ortalaması ITC'yi aştığında erginler toprağı terk etmeye başlarlarsa da, çevre sıcaklığı düşük olduğu takdirde kısa bir süre sonra tekrar toprağa girerler. Normal çıkış, sıcaklık ortalaması 13°C' yi aştığında olmaktadır ki ,bu da Marmara ve Ege bölgelerinde genellikle nisanın ikinci haftasını takip eden günlerdedir. Bu İç Anadolu'da mayıs başına kadar uzayabilir. Kışlama yerinden çıkan erginler hemen gıdalanacak bitki ararlar. Bu devrede patatesler yeni sürmektedir. Kışlama yerini terk ettikleri sahalarda patates bitkisi yoksa gıda aramak üzere başka yerlere uçarlar. Patates böceğinin esas bulaşması bu sırada olmaktadır. Dişilerin bir kısmı toprağa çiftleştikten sonra çekilmektedir. Bunlar topraktan çıkıp kısa bir süre beslendikten sonra yumurtlamaya başlarlar. Diğer erginler ise çıkıştan 2 - 3 gün sonra çiftleşerek yumurtlarlar. Hiç çiftleşmemiş dişiler de yumurta bırakırlarsa da, bu yumurtalar 4-8 gün sonra bozulmaktadır. Ergin ömürleri ortalama olarak dişilerde 33, erkeklerde 22 gündür. Erginlerin hiç gıda olmadan 19 - 62 gün yaşadığı saptanmıştır. Patates böceği yumurtalarını genellikle gruplar halinde yaprakların alt yüzlerine bırakır. Bir dişi 500 - 3000 arasında değişen sayıda yumurta bırakır. Yumurtalar 14.7°C' de 10 günde, 21.5°C' de 6 günde açılmaktadırlar. 12°C' nin altında ise açılma olmaz. Yumurtadan çıkan larvalar önce toplu halde beslenir, sonra bitkinin üzerine yayılarak oburca beslenirler. 4-5 gün ara ile 4 gömlek değiştirerek sıcaklığa bağlı olarak 19-24 günde olgun hale gelirler. Gelişmesini tamamlayan larvalar bitkiyi terk ederek toprağa inerler ve toprağın 5 - 18 cm derinliğinde pupa olurlar. Pupa süresi 5 - 14 gündür. Patates böceğinin gelişme eşiği 10.1°C dir. Patates böceği Marmara bölgesi koşullarında 3-4 döl, Orta Anadolu bölgesi koşullarında 1 -5 döl vermektedir. Son döl erginleri sonbaharda havaların serinlemesiyle genellikle geceleri toprağın 2 - 4 cm derinliklerine çekilmekte, gündüz güneşli saatlerde çıkarak tekrar gıdalanmaktadırlar. Sıcaklık 13°C' nin altına düştüğünde erginler kışlama yerine çekilmektedir ki, bu da ekim sonu ile kasım başına rastlamaktadır.

Yaşayış

Patates böceği gerek ergin gerekse larvaları konukçu bitkilerin yapraklarını genellikle dıştan başlayarak içe doğru yemekte, bazen de yaprağın ayasında bir delik açarak bu deliği genişletmek suretiyle gıdalanmaktadır. Trakya bölgesinde kışlaktan ergin çıkışı patatesin vegetasyon devresine rastlamakta ve bu erginlerle birinci döl ergin ve larvaları genellikle patateste zararlı olmaktadır. Diğer döller ise patlıcana da zarar vermektedir. Böceğin beslenmek suretiyle yaptığı zararın yanı sıra, patateslerde X - virüsünün, patates iğ yumru virüsünün ve patates halka çürüklüğünü meydana getiren Coryne-bacterium sepedonicum 'un taşıyıcısı olarak da rol oynadığı bilinmektedir. Patates böceği Türkiye'de ilk defa Temmuz 1963 tarihinde Edirne'nin Bosna ve Karaağaç köylerinde saptanmıştır. Halen İç Anadolu, Ege, Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinde yayılmış olup, Doğu Anadolu'da da tespit edilmiştir.

Kültürel Önlemler

Patates hasadının tamamıyla yapılmasına özen gösterilmeli, tarlada artık yumru bırakılmamalıdır. Aksi halde gelecek yıl bu yumrulardan oluşan patates bitkileri kışlama yerinden çıkan erginlere barınak olmakta ve Mücadelesinde zorluklar yaratmaktadır. Patates böceği ergin ve larvaları büyük oldukları için kolaylıkla görülebilirler. Ayrıca çok hareketli de değillerdir. Bu yüzden özellikle küçük bahçelerde larva ve erginleri toplayarak yok etmek, yumurta gruplarını ezmek çok etkili olmaktadır.

Kimyasal Mücadele

Tüm bitkilerin tam olarak ilaçlanmasına dikkat edilmelidir. Larvalar ilk gelişme döneminde yaprakların alt yüzünde bulunabileceklerinden, yaprak altlarının da ilaçlanmış olmasına özen gösterilmelidir.

İlaçlama Zamanı

Patates böceği'nin ilaçlı Mücadelesine karar vermede eşik bulunmamaktadır. Eğer birinci döle karşı ilaçlama yapılacaksa bitkilerde ilk olgun larvalar ( 4. dönem) görüldüğünde yapılmalıdır. İkinci döle karşı ilaçlama yapılması halinde ise yumurta açılımının tamamlanması beklenmelidir. Bu dönemde bitkilerde olan düşük düzeydeki böcek zararı tolere edilebilmektedir. Patates böceği Mücadelesinde kullanılacak ilaçlar zararlının larva ve erginlerine etkili olmalıdır. Patates böceğinde ilaçlara karşı direncin oluşmasında önlem olarak ayni grubu ve ayni aktif maddeyi içeren ilaçların sürekli kullanılmasından kaçınılmalıdır. Özellikle Sentetik Pyretroid grubundan olan Deltamethrin'in münavebeli olarak kullanılmasına özen gösterilmelidir.